Japan Zen

Na aankomst maken we een eerste stop nabij de luchthaven in Chiba vooraleer we naar centrum Tokyo vertrekken. Het Kawamura Memorial Museum herbergt namelijk een Rothko Room waar zeven van de Seagram Murals tentoongesteld zijn. Een hoogtepunt waar we niet aan kunnen voorbijgaan. Wie na opfrissen in het hotel nog een uitstapje wil maken, nemen we mee naar Ginza, waar de lichten van de stad nooit lijken te dimmen.

In Tokyo ligt de focus op een brede range van onderwerpen; eeuwenoude tempelschatten in de Hall of Horyuji Treasures van architect Yoshi Taniguchi, de 19e eeuwse ukiyo-e van Hokusai in het Sumida Hokusai Museum van architect Kazuyo Sejima, de kunst collectie die 20e eeuwse verzamelaar Kojiro Matsukata samenbracht in het Museum of Western Art van Le Corbusier en hedendaagse kunst van Yayoi Kusama in het museum dat een dieper inzicht geeft in de creatieve evolutie van de bekende kunstenares.

In het Mori Art Museum is de expo “Sou Fujimoto” reeds aangekondigd, voor de overige musea met tijdelijke tentoonstellingen is het nog even wachten op het definitieve programma. Onder andere 21_21 Design Sight opgericht door Issey Miyake staat op onze radar, gekend om haar design gerelateerde tentoonstellingen.

De route vertrekt in wijzerzin, we nemen de shinkansen langs de kust van de Noordelijke Stille Oceaan. Hier maken we een stop in Odawara om het Enoura Observatory van Hiroshi Sugimoto, waar de warme herfstkleuren in de speciaal ontworpen tuin ons opwachten. Hiroshi Sugimoto is naast kunstfotograaf ook architect en creëerde op deze unieke locatie een bezinningsplek gewijd aan kunst, natuur en architectuur.

Na de middag volgen we de kustlijn van Sagami Bay naar het Yokosuka Museum of Art van Pritzkerprijs winnaar Riken Yamamoto. ’s Avonds reizen we door naar Nagoya.

De Aichi Triennale wordt sinds 2010 elke drie jaar georganiseerd en het thema van deze editie draait rond een toekomst gebaseerd op geologische tijdsperspectieven, in tegenstelling tot nationale en territoriale perspectieven om de hedendaagse kloof tussen de mens en het milieu te belichten. De curator van deze editie is Hoor Al Qasimi (UAE). Ze is de oprichter van Sharjah Art Foundation en een toonaangevende stem in de kunstwereld in Azië en Afrika. De kunstenaars die reeds meewerken aan de Aichi Triennale zijn Dala Nasser (LIB), Ogawa Machiko (JP), Oki Junko (JP) en Adrian Villar Rojas (AR).

De Aichi prefectuur is gekend als één van de twee productiecentra van Japanse keramiek sinds de 13e eeuw. Seto City, waar de Aichi Triennale doorgaat, is de keramiek hoofdstad van Japan.

We trekken een halve dag uit om het Toyota Municipal Musem of Art te bezoeken, een meesterwerk van architect Yoshio Taniguchi. De tuin werd ontworpen door Peter Walker (VS), in de tuin staat het Dojien Teahouse en de Takahasi Setsuro Gallery met een permanente tentoonstelling van de Japanse lakkunst-collectie van Takahasi Setsuro.

De historische hoofdstad van Japan blijft tot de verbeelding spreken. De eeuwenoude tempels, omgeven door hun prachtige tuinen en opgetrokken in verfijnde materialen, zijn dankzij nauwgezet onderhoud door de Japanners, opmerkelijk goed bewaard. We bezoeken er Ryoan-ji met bekende steentuin en Kinkaku-ji met het gouden paviljoen, maar ook het minder bekende Garden of Fine Arts van architect Tadao Ando.

In Kyoto logeren we in het Prince Kyoto Takaragaike-hotel, ontworpen door architect Togo Murano. Het cirkelvormige hotel is prachtig geïntegreerd in haar omgeving, het Takaragaike Park in het noorden van Kyoto.

Van Seto City, over Kyoto, reizen we naar de Setouchi Triennale aan de Seto binnenzee. Het festival bestaat sinds 2010, maar de eerste creatieve scheuten op de eilanden werden geplant in de jaren ’90 onder het mecenaat van de Fukutake familie.

We nemen eerst de ferry naar het kleinste kunsteiland, Inujima. Slechts een vestzak groot, vormt het de meest intieme ervaring van alle eilanden. Het Inujima Seirensho Museum van Hiroshi Sambuichi met kunstwerken van Yukinori Yanagi vertelt over de littekens die industrialisatie en modernisatie hebben achtergelaten. De luchtige interventies van Kazuyo Seijima binnen de Inujima Art House Projects vormen een noodzakelijk tegenhanger.

Een private ferry brengt ons van Inujima naar Teshima. Nadat we onze elektrische fietsen hebben opgehaald, lunchen we in Shima Kitchen van Atelier Ryo Abe. Het belangrijkste project dat we op Teshima zien, is het Teshima Art Museum van Ryue Nishizawa. Ook hier is het volledige gebouw gewijd aan het werk van één kunstenaar, Rei Naito. Het is een spirituele ervaring om de dag af te sluiten.

Voor ieder die nood heeft aan een uitwaaidag, we verblijven vandaag de hele dag op Naoshima en genieten op eigen tempo van de verschillende Art House Projects van Sou Fujimoto, SANAA, Ryue Nishizawa en Hiroshi Sambuichi, het Chichu Art Museum van Tadao Ando en de Time Corridors van Hiroshi Sugimoto. Het eiland heeft zoveel te bieden dat we jullie voorzien van een elektrische fiets en een handige kaart.

Na afscheid te nemen van de kunsteilanden, steken we door naar de noordelijke kunst, aan de Japanse zee. Hier ligt namelijk Kanazawa, zusterstad van Gent en sinds 2004 de locatie van het 21st Century Museum of Contemporary Art van SANAA. Het architectuur ontwerp doorbreekt de traditionele layout van een museum door de verschillende exporuimtes als aparte volumes vorm te geven en de onderlinge verbindingen vrij te laten verlopen. Bezoekers worden uitgedaagd tot een ontdekkingstocht doorheen het doorwaadbare circulaire gebouw.

De schrijver en geleerde D.T. Suzuki was een autoriteit op het gebied van boeddhisme, met name Zen-boeddhisme en speelde een belangrijke rol bij het verspreiden van de belangstelling hiervoor naar het Westen. We bezoeken zijn museum, waar architect Yoshio Taniguchi de principes van het Zen op sublieme wijze heeft gematerialiseerd in ruimte, tijd en beweging.

Op de terugweg naar Tokyo stappen af in Karuizawa, gekend als vakantieoord voor de inwoners van Tokyo. Een bus brengt ons naar het Hiroshi Senju Museum van Ryue Nishizawa, waar een magnifieke synergie is geschapen tussen kunst, architectuur en natuur.