Japan Zen

All Nippon Airways verzorgt de rechtstreekse vlucht van Brussel Zaventem naar Tokyo. We vertrekken ’s avonds en landen de volgende dag in de late namiddag in Narita International Airport.

Na aankomst nemen we de sneltrein van de luchthaven naar het hotel. Maar voor wie nog niet snel het bed wil induiken, kan een uitstapje maken naar Ginza, waar de lichten van de stad nooit lijken te dimmen.

We laten meteen de grootstad achter ons en reizen door naar het zuiden, naar Odawara om op een mooie ochtend het Enoura Observatory van Hiroshi Sugimoto te ervaren. Hij is naast fotograaf ook architect en creëerde op deze unieke locatie een bezinningsplek gewijd aan kunst, natuur en architectuur.

Na de middag nemen we de shinkansen naar Nagoya om een belangrijkste venue van de Aichi Triennale te bezoeken. Het Aichi Arts Center is een cultureel complex uit 1992 dat bestaat uit verschillende faciliteiten, naast het Aichi Prefectural Museum of Art is er ook een theaterzaal, een concertzaal, een kunstruimte, bibliotheek en kunstplaza.

De Aichi prefectuur is gekend als één van de twee productiecentra van Japanse keramiek sinds de 13e eeuw. Seto City, waar de Aichi Triennale doorgaat, is de keramiek hoofdstad van Japan.

De Aichi Triennale wordt sinds 2010 elke drie jaar georganiseerd en het thema van deze editie draait rond een toekomst gebaseerd op geologische tijdsperspectieven, in tegenstelling tot nationale en territoriale perspectieven om de hedendaagse kloof tussen de mens en het milieu te belichten. De curator van deze editie is Hoor Al Qasimi (UAE). Ze is de oprichter van Sharjah Art Foundation en een toonaangevende stem in de kunstwereld in Azië en Afrika. De kunstenaars die reeds meewerken aan de Aichi Triennale zijn Dala Nasser (LIB), Ogawa Machiko (JP), Oki Junko (JP) en Adrian Villar Rojas (AR).

De tweede grote venue van de Triennale is het Aichi Prefectural Ceramic Museum. Dit museum uit 1978 onderging zowel in 2013 als in 2025 grondige renovaties. Het is museum beschikt over twee grote tentoonstellingsruimten en de Ceramic Craft Studio.

Op dezelfde dag bezoeken we eveneens het Toyota Municipal Museum of Art, een meesterwerk van architect Yoshio Taniguchi. De tuin werd ontworpen door Peter Walker (VS), in de tuin staat het Dojien Teahouse en de Takahasi Setsuro Gallery met een permanente tentoonstelling van de Japanse lakkunst-collectie van Takahasi Setsuro.

Naar de avond toe trekken we in de richting van de kunsteilanden waar we de volgende dag een afspraak hebben met de Setouchi Art Triennale.

Op de vijfde dag vertoeven we een hele dag op Naoshima en genieten op eigen tempo van de verschillende Art House Projects met werken van Tatsuo Miyajima, Rei Naito, James Turrell (US), Yoshihiro Suda, Shinro Ohtake, Hiroshi Sugimoto en Hiroshi Senju. Het Chichu Art Museum van Tadao Ando herbergt drie uitmuntende werken van Claude Monet (FR), James Turrell (US) en Walter De Maria (US). Recent werk van Yayoi Kusama in de Valley Gallery, maar foto’s en installaties van Hiroshi Sugimoto zijn dan weer terug te vinden in de Time Corridors. Het eiland heeft zoveel te bieden dat we jullie voorzien van een elektrische fiets en een handige kaart.

De volgende dag nemen we de ferry naar een ander kunsteiland, Teshima. Met de elektrische fietsen rijden we naar het belangrijkste project dat we op Teshima zien, is het Teshima Art Museum van Ryue Nishizawa. De volledige constructie is gewijd aan het werk van één kunstenaar, Rei Naito. Het is een spirituele ervaring om de dag te starten.

In de namiddag verplaatsen we ons met een private ferry naar Inujima, waar het Inujima Seirensho Museum van Hiroshi Sambuichi met drie kunstwerken van Yukinori Yanagi vertelt over de littekens die industrialisatie en modernisatie hebben achtergelaten. De luchtige interventies van architect Kazuyo Sejima binnen de Inujima Art House Projects vormen een noodzakelijk tegenhanger.

Takamatsu is onze uitvalsbasis voor het bezoek aan de kunsteilanden maar in deze stad zijn er ook nog enkele prachtige plekken te ontdekken. Eén van de drie belangrijkste en grootste tuinen in Japan, de Ritsurin Garden werd ontworpen als een private tuin voor de lokale Daimyo ruim 400 jaar geleden. Dankzij de zorgvuldige bescherming van de tuin is het een blijvende inspiratiebron voor tuinarchitectuur.

Japans-Amerikaanse kunstenaar Isamu Noguchi richtte in 1969 een studio in een dorpje vlak naast Takamatsu, op de rug van Yashima en Mt. Gokenzan. In de studio en zijn woning, zijn er ca. 150 sculpturen bewaard die zich in verschillende staten van afgewerktheid bevinden.

De historische hoofdstad van Japan blijft tot de verbeelding spreken. De eeuwenoude tempels, omgeven door hun prachtige tuinen en opgetrokken in verfijnde materialen, zijn dankzij nauwgezet onderhoud door de Japanners, opmerkelijk goed bewaard.

We starten het bezoek met de klassiekers aan de westelijke kant van de stad, namelijk Ryoan-ji met bekende steentuin en Kinkaku-ji met het gouden paviljoen. De oevers van de brede rivier in Arashiyama, zijn een perfecte lunchplek om daarna de Bamboo Grove, Tenryu-ji en de Okochi Sanso Villa te ontdekken.

De tweede dag in Kyoto is gewijd aan de oostelijke kant, met Ginkaku-ji het zilveren paviljoen, het filosofen pad en het imposante Kiyomizu-dera. De namiddag is vrij in te vullen, Kyoto heeft zoveel meer te bieden dan kunst en architectuur dat we dit niet aan jullie wilden laten voorbijgaan!

Na afscheid te nemen van Kyoto, steken we door naar de noordelijke kunst, aan de Japanse zee. Hier ligt namelijk Kanazawa, zusterstad van Gent en sinds 2004 de locatie van het 21st Century Museum of Contemporary Art van SANAA. Het architectuur-ontwerp doorbreekt de traditionele layout van een museum door de verschillende exporuimtes als aparte volumes vorm te geven en de onderlinge verbindingen vrij te laten verlopen. Bezoekers worden uitgedaagd tot een ontdekkingstocht doorheen het doorwaadbare circulaire gebouw.

De schrijver en geleerde D.T. Suzuki was een autoriteit op het gebied van boeddhisme, met name Zen-boeddhisme en speelde een belangrijke rol bij het verspreiden van de belangstelling hiervoor naar het Westen. We bezoeken zijn museum, waar architect Yoshio Taniguchi de principes van het Zen op sublieme wijze heeft gematerialiseerd in ruimte, tijd en beweging.

Op de terugweg naar Tokyo stappen af in Karuizawa, gekend als vakantieoord voor de inwoners van Tokyo. Een bus brengt ons naar het Hiroshi Senju Museum van Ryue Nishizawa, waar een magnifieke synergie is geschapen tussen kunst, architectuur en natuur.

Tijdens de drie laatste dagen van de reis, die we in Tokyo spenderen, bezoeken we verschillende wijken in de stad.

Het Ueno Park is ontstaan als tempeltuin en werd door de westers georiënteerde Meiji-regering omgevormd tot publiek park in de 19e eeuw. Het is de plek waar alle grote culturele instellingen zich bevinden, zoals Tokyo Nationale Museum. We bezoeken er de Hall of Horyuji Treasures van Yoshio Taniguchi en het Western Art Museum van Le Corbusier, met kunstcollectie van 20e eeuwse verzamelaar Kojiro Matsukata. Maar zoals het elk park betaamt, zijn er ook stilte-plekken, het Toshogu Shrine van Hiroshi Nakamura biedt een moment van reflectie in de drukte.

Twee musea die gewijd zijn aan één kunstenaar is het Sumida Hokusai Museum van architect Kazuyo Sejima over het leven en werk van de belangrijke boekdruk-kunstenaar Hokusai, gekend van de “great Wave off Kanagawa”. Het museum van Yayoi Kusama geeft een dieper inzicht in de creatieve evolutie van de bekende kunstenares.

In het Mori Art Museum is de expo “Sou Fujimoto” reeds aangekondigd, voor de overige musea met tijdelijke tentoonstellingen is het nog even wachten op het definitieve programma. Onder andere 21_21 Design Sight opgericht door Issey Miyake staat op onze radar, gekend om haar design gerelateerde tentoonstellingen.

De cityscape en het stadsleven in Tokyo is uniek en prikkelend, dus we zullen eveneens een wandeling maken langs Omotesando Road, een belangrijke commerciële as waar de creaties van verschillende Japanse en internationale architecten in de etalage staan. Hier starten we aan het Nezu Museum van Kengo Kuma en eindigen we in Harajuku’s Cat Street, waar hippe jongeren zich mengen tussen de toeristen en toevallige voorbijgangers.