Noord-Portugal

De prospectiereis doorheen Braga, Coimbra, Aveiro en Porto zal plaatsvinden in december 2024. Meer info volgt…

Maar in afwachting alvast deze boeiende inleiding door Marc Dubois voor dbnl in 1991, uittreksel p133-134.
“De meeste auteurs wijzen op de belangrijke rol van het architectuuronderwijs. ‘De School van Porto’ moet men dan ook letterlijk nemen. Vanaf 1950, onder het directeurschap van architect Carlos Ramos, is het architectuurinstituut aldaar geen geïsoleerd eiland meer. Ramos maakt van de school een belangrijk platform voor de vorming, het debat en de verspreiding van de architectuur, een instituut met een directe relatie met de sociale en culturele werkelijkheid van de stad.
Het onderwijs in Porto kan men als ‘klassiek’ omschrijven, waarbij een directe relatie en overdracht tussen leraar en leerling centraal blijft staan. De onderlinge verbondenheid tussen de architecten is in grote mate bepaald door de gekozen onderwijsbenadering. Binnen de equipe van docenten legt vooral architect Fernando Tavora vanaf de jaren vijftig de basis van een nieuwe ontwerpgedachte. Met zijn benadering beïnvloedt hij verschillende generaties ontwerpers. Zijn meest begaafde leerling is architect Alvaro Siza.
Tavora’s benadering heeft affiniteiten met deze van de Finse architect Alvar Aalto. Architectuur wordt niet gezien als een lineair proces van analyse tot synthese maar als een continu proces. Ook in zijn realisaties weet Tavora deze benadering te visualiseren. Manuel Mendes vat een aantal kenmerken van het werk van Tavora en andere architecten in Porto als volgt samen: een integrerende interpretatie van de waarden van de spontane architectuur, het begrijpen van het milieu en de stad, een menselijke dimensie van de ruimte, de zorgzaamheid bij de uitvoering van het project, een interpretatie van de geschiedenis, een herziening van de traditie van het moderne en het ontwikkelen van een eigen poëtica.

Ongetwijfeld is het oeuvre van Alvaro Siza de mooiste kristallisatie hiervan. Alhoewel Tavora de centrale figuur is binnen de ‘School van Porto’ geniet zijn oeuvre nauwelijks enige bekendheid in het buitenland. Een van zijn grootste en boeiendste projecten is de restauratie van en de aanbouw aan het indrukwekkend kloostercomplex Santa Marinha te Guimaraes (1972-1985). De wijze waarop Tavora dit klooster transformeerde tot pousada (hotel van de Portugese overheid) getuigt van een subtiele interpretatie van de site en het historisch erfgoed.
Architect Alcino Soutinho is een generatiegenoot en vriend van Siza. Zijn belangrijkste realisatie is het stadhuis van Matosinhos (1980-87), een voorstad van Porto. Alhoewel het gebouw een sterke monumentaliteit bezit, gebeurt de inpassing in de site op een correcte wijze.
Een van de meest talentvolle leerlingen van Alvaro Siza is de jonge architect Eduardo Souto de Moura. Zijn eerste werk, waarmee hij ook de aandacht trok van de internationale vakpers, is een overdekt marktplein te Braga (1980). Een lange, eenvoudige structuur brengt enige orde en richting in het chaotische karakter van de site. Met minimalistische middelen geeft hij het gebouw een grote zeggingskracht, dit zonder afbreuk te doen aan de functionaliteit. Het minimalisme kenmerkt ook zijn recente projecten en realisaties. Het cultureel centrum S.E.C. in Porto, ingeplant in een tuin met een neo-klassieke woning, is hiervan het allermooiste voorbeeld. Om de tuin zo groot mogelijk te houden plaatste Souto de Moura het centrum tegen de tuinmuur. Ook door zijn architectonische eenvoud verdwijnt het gebouw als het ware in de tuin. Uit zijn werk straalt een grote bewondering voor het oeuvre van architect Mies van der Rohe. Met een subtiele verfijning in elk detail weet hij een poëtische kracht op te roepen. Deze uiterste beheersing van het detail en van het materiaalgebruik treft men ook aan in zijn woningen. Het fragiele van glas en bepleistering confronteert hij met grote, ruwe blokken natuursteen. De fundamentele act van het bouwen, het op elkaar plaatsen van bouwblokken, wordt in spanning gebracht met een technologische aanwending van nieuwe materialen. De grens tussen natuur en cultuur is hier op een elementaire manier geconcretiseerd.

Naast Siza en de drie bovenvermelde ontwerpers zijn er andere architecten te vermelden die voornamelijk werkzaam zijn in en rond Porto: Pedro Ramalho, Adelberto Dias, Alves Costa, Antonio Corte-Real en het atelier Gigante-Melo-Real.”

inschrijven